Çocuk ve Teknoloji

ÇOCUK VE TEKNOLOJİ

1)      Teknoloji nedir?

2)      Teknolojinin çocuklar üzerinde ki faydaları ve zararları nelerdir?

3)      Çocuklar için teknoloji neyi ifade eder?

Teknoloji: İnsanların ihtiyaçlarına yönelik araç ve gereçlerin üretilebilmesinde gerekli olan bilgi, yetenek, yöntem ve teknikler bütününe denir. Bu tanımdan yola çıkarak teknolojinin yararları üzerinde durmamız gerektiğini düşünebiliriz fakat bilinçli kullanılmadığı durumlarda teknolojinin zararları ile karşı karşıya kalıyoruz!

Bilinçsizlikten bahsettiğimizde haliyle aklımıza ilk gelmesi gereken, çocuklardır. Bir yetişkinin teknolojiyi zararlı yönde kullanmasına “bilinçsizlik” diyebileceğimiz gibi “tercih” de diyebiliriz. Fakat çocuklar için “tercih” diyemeyiz. Çünkü çocuklar, teknolojik ürünleri zararlı yönde kullanırken kendilerine verdikleri zararın bilincinde değildirler.

Çok değil, 20-25 sene önce parklarda, bahçelerde oynayan, bisiklete binen, top peşinde bütün gün sıkılmadan koşup eğlenen çocuklardık. günümüz dünyası bambaşka. Maalesef çocukların ve ebeveynlerinin ellerinden iPad’ler, telefonlar, bilgisayarlar düşmüyor artık. Aile veya arkadaş yemekleri gibi en önemli sosyal ortamlarda dahi teknolojiden kopamıyoruz.

Teknoloji bağımlılığı üzerine Amerika’da 2010 yılında Kanser Vakfı tarafından yapılan araştırma sonuçları hayli ürkütücü; ilkokul çağındaki çocuklar günde ortalama 7,5 saat teknoloji kullanıyor. Bu çocukların yüzde 75’inin yatak odasında televizyon var ve Amerikan ailelerinin yüzde 50’sinin evinde televizyon tüm gün açık. Çocukların oyunu artık çoğunlukla teknolojiye dayanıyor ve bu durum maalesef yaratıcılıklarına ve hayal güçlerine büyük ölçüde zarar veriyor. Aynı zamanda hareketsizlikleri, motor ve duyusal gelişimleri için büyük bir dezavantaj oluşturuyor.

Kanada ve Amerika’da yaşayan çocuklarda, obezite ve şeker hastalığı oranlarında maalesef çok büyük bir artış yaşanıyor. Aynı zamanda dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, gelişimsel gerilikler, öğrenme güçlüğü, anksiyete, depresyon ve uyku bozukluğu oranlarının da teknolojinin aşırı kullanılmasıyla birlikte tehdit edici boyutlara ulaştığı görülüyor.

Çocuklar bilgiye ulaşmada çok başarılı olsalar dahi, bu bilgiyi hatırlamakta güçlük çekiyorlar. Ayrıca hayal gücünü kullanma ve derin düşünme gibi fırsatlardan mahrum kalıyorlar. Teknolojinin aşırı kullanımı, çocukların ruh halini de olumsuz yönde etkileyebiliyor. İngiltere’de yapılan bir araştırma, günde dört saatten fazla bilgisayar oyunu ve internet kullanan çocukların, günde bir saatin altında kullananlara kıyasla, kendilerini daha kötü ve mutsuz hissettiklerini gösteriyor.

Teknolojinin sağladığı faydalar elbette yadsınamaz ve teknolojiyi hayatımızdan tamamen çıkarmamız tabii ki imkânsız. Ancak bu faydalarla birlikte, yanlış veya aşırı kullanımda görülebilecek zararların farkına varıp, gerekli sınırlamaları ve önlemleri almalıyız. Unutmayalım ki çocuklarımızın asıl ihtiyacı olan en yeni, teknolojik ürünler değil. Asıl ihtiyaç duydukları, onlarla kaliteli zaman geçirmemiz, oyun Oynamamız, sohbet etmemiz ve sarılıp sevgimizi göstermemiz... 

Çocuklar için teknoloji neyi ifade eder?

Bilgisayar, tablet, telefon, televizyon, gelişmiş oyuncaklar ve benzeri, çocukların ilgi alanına girecek tüm teknolojik ürünler. Çocuklar için teknoloji bunlardan ibarettir.

Dolayısıyla konuyu çocuklar açısından değerlendirirken; sanayi makinelerini, tıbbi cihazları, savaş malzemelerini, tüm bunların yarar ve zararlarını konuşmamıza –şimdilik- gerek yok. Doğrudan çocukların tükettiği teknolojik içerikleri ele alalım:

  TEKNOLOJİNİN ZARARLARI

1)      Zihinsel Becerilerde Bozukluk:

Çocuğun akademik başarısını olumsuz yönde etkileyerek, okulda ve derslerdeki başarısını düşürüyor. En başında söylediğimiz gibi, bu tür sorunların sebebi, teknolojinin aşırı (bilinçsiz) kullanılmasıdır. Unutmamak gerekir ki teknolojik gelişmeler, insana fayda sağlama amacı taşır. Doğru teknolojiyi, doğru miktarda kullanmak elbette zararlı değil, yararlı bir kullanım şeklidir.

2)      Sosyal Becerilerde Bozukluk:

Çevresiyle yeterince iletişim, etkileşim ve paylaşım içerisinde olmayan çocuk, tüm bu ihtiyaçlarını sanal ortamda karşılamaya çalışıyor. Gerçek hayattan kopuk olduğu bu süreç boyunca sosyal becerileri zayıflıyor.

3)      Zorbalık, İstismar ve Güvenlik Sorunları:

Çocukların ilgi duyduğu teknolojilerin genellikle internete bağlanabilme özelliği olduğunu düşünürsek, dış tehditleri de göz önünde bulundurmamız gerekir. Mesela: Siber Zorbalık!

Kötü niyetli yetişkinler tarafından istismar edilebiliyorlar. Yine kötü niyetli yetişkinler tarafından, çocuğa veya ailesine yönelik kişisel bilgiler ele geçirilebiliyor.

 4) Fiziksel Problemler:

Konunun bir de fiziksel boyutu var.

• Göz-görme problemleri
• Boyun ağrıları
• Bedenin iskelet yapısında bozulma
• Kol, el, parmak uyuşmaları
• Aşırı yorgunluk
• Yeterince kalori yakamayan çocukların obezite riskiyle karşı karşıya olduklarını da unutmamak gerekir.

5) Teknoloji Bağımlılığı:

Kişinin teknolojik ürüne ulaşamadığı anlarda yoksunluk hissetmesine, dolayısıyla huzursuz olmasına sebep olan bir durumdur. Haliyle, çocuğa daima teknolojik ürün sunamayacağımıza göre ve bunun zaten yanlış olduğunu bildiğimize göre çeşitli kısıtlamalara gitmek zorunda kalırız. Ancak bu kısıtlamalar için gecikmiş olmamızdan dolayı çocuğun, mutsuz bir çocuğa dönüşmesine sebep oluruz.

Çocuk Ve Teknoloji

Teknoloji çocukların hayatında nasıl bir etki yaratıyor?

Hepimiz teknolojinin yarattığı sorunlardan şikayet ediyor, teknolojinin olumsuz etkilerinden söz ediyoruz. Ancak hiçbirimiz teknoloji olmadan da yaşamak istemiyoruz. Anne-babanın kullandığı teknoloji ve teknolojiyi tüketme süreleri çocukları da etkiliyor. Daha anne karnında teknolojiyle tanışan çocuk, teknolojik bir dünyanın içine doğuyor. Bu nedenle teknolojiden kaçmak imkansız. Ancak teknolojiyi doğru kullanmak gerekir ki, olumsuz etkilerden kurtulabilelim.

ABD Pediatri Birliğinin yaptığı araştırmaya göre 3 yaşından önce, günde bir saat televizyon izleyen çocuklar 7 yaşına geldiklerinde, dikkatlerinde %10’luk bir azalma meydana geliyor. 2 yaşın altında uzun süre televizyon izleyen çocuklardan ise otistik belirtiler görülebiliyor. Uzun süre televizyon izleyen çocuklarda, diğer çocuklara göre %30-40 oranında hiperaktivite ve dikkat eksikliğine yol açabiliyor. Aynı şey tablet ve cep telefonları için de geçerli. Küçük yaşlarda maruz kalınan televizyon/tablet vb. çocuklarda saldırganlığa sebep oluyor, dil gelişiminde gecikmelere sebep oluyor, motor becerilerde gerilemelere yol açıyor. Fazla televizyon izleyen çocukların içe dönük bir yapıda olduğu ve sosyal iletişim becerilerinin zayıf olduğu da bir başka araştırma sonucu.

Ebeveynler olarak neler yapmalıyız?

1)Çocuğunuzun siz iş yaparken televizyonla oyalamayın. Sizin ev içerisinde farklı bir işle ilgilenirken çocuğunuzun televizyonda hangi programı izlediğini kontrol edemezsiniz. Günlük hayatınızda rutin işlerinizi yapmanız gerekir fakat çocuğunuzu da bu sürece katabilir ve ona sorumluluk verebilirsiniz.

2)Çocukların en etkilendiği alanlar ise reklamlardır. Reklamlarda çok hızlı görüntü değişimi ve ses efektleri çocukların dikkatlerini çeker. Bu noktada ailelerin uyku ve yemek problemlerinde sıklıkla başvurdukları reklamların soruna kısa süreli bir çözüm olduğu unutulmamalıdır. Ailelerin yemek esnasında televizyonu hem kendileri hem de çocuklarının yemek yeme alışkanlıkları için önemlidir. Yemek sofrası sadece yemek yenilen bir alan değil aynı zamanda ailenizin bir paylaşım ortamı olduğu da unutulmamalıdır.

3)Çocuğunuzun izlediği çizgi filmlerin şiddet, korku ya da farklı yargılar ya da inanışlar içerip içermediğini bilmeniz gerekir. Bu noktada çizgi filmlerin içeriğini önceden araştırabilir buna uygun program akışında programları seyrettirebilirsiniz.

4)Çocuğunuzun izleyeceği ya da aynı ortamda misafir izleyici olacağı programları önceden tespit etmeniz çok mümkün olmasa bile RTÜK’ün önceden belirlediği akıllı işaretlerden de yararlanabilirsiniz.

5)Çocuğunuzun sürekli olarak aynı programları izlemesi, izlediği programın kahramanını rol model alması kaçınılmazdır. Bu noktada farklı programları da onun hayatına katabilirsiniz.

Unutmayın ki patron sizsiniz! Çocuğunuzun televizyon izlemesine izin vermek kadar izleyeceği süreyi sınırlandırmak da sizin elinizde. Televizyonu çocuğun kendini oyalaması dışında ailecek yapılan bir aktivite haline çevirin. İzlediğiniz çizgi film sonrası çocuğunuzla paylaşımda bulunun, mesajların farkına varmasını sağlayın. İzlediğiniz çizgi film üzerinden gerçeklik ve hayal arasındaki farkları anlatarak çocuğunuza farkındalık kazandırın. Ayrıca bir izleme planı oluşturarak kuralları baştan sizin koymanız ve pazarlığa açık olmamanız iplerin sizin elinizde olmasını sağlayacaktır.

Özellikle en çok sorulan soru olarak şuna değinmek istiyorum ..

Masa başında oturup yapılan çalışmaya odaklanmakta, başladığı işi bitirip, zamanını verimli kullanmada ya da sofrada oturup yemek bitene kadar sandalyede kalmakta sıkıntı yaşayan hareketli ve dikkati kısa süreli olan çocukların çok uzun süre televizyon izleyebiliyor olmaları sizleri şaşırtmaktadır. En sık sorulan soru “Saatlerce kıpırdamadan televizyon izleyebiliyor, gerçekten hareketli ya da dikkati dağınık olmayabilir mi?” sorusudur. Bu sorunun yanıtı televizyonun kendine özgü yapısında yer almaktadır.

**Televizyonda en monoton programlarda bile, bir görüntünün ekranda kalma süresi 3 saniyedir. Reklam, magazin ya da çocuk programlarında bu süre daha da kısadır. Bebeklerin televizyon karşısında özellikle reklamları durup dikkatle izlediklerini hepimiz gözlemlemişizdir.

**Bu nedenle televizyon izlerken gereken dikkat süresi zaten en fazla 3 saniyedir. İzlenen şey her 3 saniyede bir değiştiği için televizyon izlemek uzun süre zihinsel çaba ve dikkat gerektiren bir etkinlik değildir. Oysa, okumak, çalışmak ve sınıfta ders dinlemek uzun süreli konsantrasyon gerektirir.

Televizyon Seyretme Eğitimi Nasıl Olmalı?

Çocuğun televizyonda seyredeceği programlarda seçici davranmak  ve televizyon izleme süresini sınırlı tutmak, uyulması gereken ana ilkelerdir. Televizyon sürekli izlendiğinde, çocuğun akranlarıyla olan ilişkilerini, böylelikle sosyal gelişimini olumsuz etkiler. Zaman içerisinde çocuk, arkadaşları tarafından aranmayan, yalnız bir birey konumuna düşer. Başta göz olmak üzere çeşitli organları zarar görür. Çocuğa ev dışında başka seçenekler sunulması sayesinde televizyonu daha dengeli seyredebilmesi açısından faydalı olacaktır.

Aşırı Televizyon İzlemenin Olumsuz Etkileri?

Okuma başarısını ve akademik başarıyı düşürür. Çünkü televizyonun yalnızca görsel algıya hitap   eden doğasının, beynin sağ yarı küresinde ki dille ilgili bölgenin gelişimini engellemesidir. Çocuk uzun süre televizyon seyredip bu aşırı uyaranlara alıştığında, hafif uyaranlara dikkatini verememekte, bu nedenle de böylesi programlar, onun oyunlarında ve sosyal ilişkilerinde beynini özgürce kullanmasını önlemektedir. Araştırmalara göre sürekli ve plansız TV izlemenin, ön beyin korteksi planlama, organizasyon, dikkat ve öz-denetim bölgelerini tembelleştirdiği görülmektedir.

Okul öncesi çocuklar için en fazla bir saat, okul çağı çocukları için ise iki saatin altında bir süre, televizyon seyretmesi yeterlidir.