Çocukta Kıskançlığın Sınırları

Çocukta Kıskançlığın Sınırları

1)      Anneyi babadan,babayı anneden kıskanma

2)      Arkadaş kıskançlığı

3)      Eşya-oyuncak kıskançlığı

4)      Kardeş kıskançlığı

5)      Çocuğun kıskançlığı,kişiliğin hangi köşesinde?

6)      Çocuğunuzdaki kıskançlık, sınırlarını aşmışsa bunun belirtileri nelerdir?

7)      Çocuğumuza bu durumda nasıl yardım edebiliriz?

Çocuk iki yaşına doğru aşırı "ben" ci olur. Her şey kendisinindir. Kendi dünyasında, bu dünyanın merkezi kendisidir, hiçbir şeyini paylaşmak istemez. Sizi bile. Annesini babasından, babasını annesinden kıskanır. Oyuncaklarını kimseyle paylaşmaz. Odasını paylaşmaz, yemeklerini paylaşmaz, paylaşmayı henüz öğrenmemiştir. Dilerseniz tüm bunlara tek tek bakalım.

Anneyi babadan, babayı anneden kıskanma:

Anneyi babadan, babayı anneden kıskanmanın şiddeti, çocuğun cinsiyetine, kişilik yapısına ve anne babanın tutumlarına yakından bağlıdır. Burada çocuğun, kendisine ait olan, çok değerli bir varlığı, yine kendisine ait olan çok değerli bir başka varlıktan kıskandığını gözlemliyoruz.

Annesi, çocuk için aşırı önemli bir kişiliktir. Ama nasıl olur da, annesi, babasıyla bu kadar ilgilenir? Babası çocuk değildir ki! Kendi kendine yemek yiyen, kendi kendine uyuyabilen, hiçbir şeyden, hatta karanlıktan bile korkmayan, dünyanın en cesur ve en güçlü erkeğidir. Peki, o halde, neden annesi, babasıyla ilgileniyordur?

Çocuk, anne- babasını birbiriyle konuşturmaz, yan yana oturtmaz, bazen de aynı yatakta yatırmaz, gider aralarına girer. Çocuk eğer erkek ise, babayı, kız ise anneyi kıskanır.

Burada anne- babanın yapacağı en önemli davranış, çocuğa "sevgi" ile yaklaşmaktır. Anne-babanın birbirlerini çok sevdiği fakat kendisini de çok sevdiklerini anlatabilirse, çocuğun bu anlamda duyumsadığı panik yatıştırılabilir.

Arkadaş kıskançlığı:

Çocuğunuz başka bir küçük afacanı görünce, sizin gözlerinizin içine bakar, ‘’Acaba annem, onu benden daha mı çok sevecek?’’ diye. Çünkü çocukların en yoğun yaşadığı duygu ‘’sevgi’’ dir. Sevginin yoğunluğu her zaman ‘’kıskançlığı’’ beraberinde getirir. Kreşe ve ilkokula giden çocuklar, sınıf arkadaşlarını, sıra arkadaşlarını kıskanırlar. Burada yine, sevilen birinin sevgisinin bölünmesi ya da kaybedilmesi kaygısı vardır.

Özellikle, çocuklarının yanında, başka çocukları, hem de en yakın arkadaşlarını öven annelerin çocuklarında ‘’arkadaş kıskançlığı’’ çok görülür. Bazı anneler, çocuklarına, onun en yakın arkadaşını örnek göstererek överler: "Bak Deniz’e ne kadar uslu, annesini hiç üzmüyor. Sense beni hep üzüyorsun." Ya da "Bora’ya bak da örnek al. Derslerine nasıl çalışıyor.Sınıfın birincisi" gibi örneklemeler, çocuğu hem arkadaşlarından soğutur ve onlara düşmanlık duyguları geliştirmesine yol açar, hem de sizin örnek gösterdiğiniz davranışlara ters tepki geliştirir.

Yani anne babaların yanlış tutumlarından dolayı bu gibi hatalı davranış ve algılamalara yol açmamak  için, çocuğunuzun yanında başka çocukları, özellikle de en yakın, en sevdikleri arkadaşlarını övüp örnek göstermeyin. Duyacağınız şu olacaktır? "Sen onu benden çok seviyorsun değil mi?". 

Eşya-oyuncak kıskançlığı:

Çocuklar yaşlarıyla doğru orantılı olarak, çevrelerine daha çok dikkat etmeye, çevrelerini daha çok incelemeye başlarlar. Birlikte gittiğiniz evleri, o evlerdeki eşyaları ve tabii ki oyuncakları, kendi evindekilerle kıyaslarlar. "Neden bende Ahmet’in oyuncağından yok?" gibi.

Böyle durumlarda, çocuğa, "Bu ne biçim soru" ya da, "Ne kadar kıskanç bir çocuksun" veya "Saçmalıyorsun" gibi yanıtlar asla verilmemelidir. Çünkü çocuğun dünyasında henüz "kategoriler" oluşmamıştır. Çocuklar, dış dünyayla karşılaşmadan önce, her şeyi "aynı ve eşit" olarak algılarlar.

Bu gibi durumlarda, çocuğun iç dünyasını zedelememek için, olabildiğince sakin, onun anlayabileceği bir dille cevap vermekte fayda vardır.

"Her insanın yaşam şekli farklıdır. Dünyadaki tüm insanlar aynı evlere, arabalara, oyuncaklara ya da giysilere sahip olamazlar. Bazılarının az, bazılarının çok olabilir. Bu doğaldır", şeklindeki bir cevap, çocuğunuzun zihnindeki soru işaretlerini ortadan kaldıracak ve yüreğindeki fırtınaları dindirecektir.

Verdiğiniz bu cevap üzerine, çocuğunuz bu kez de "Neden?" sorusunu yöneltebilir. "Neden aynı şeylere sahip değiliz?" Burada üç-altı yaş çocuğuna şöyle cevap uygundur. "Nasıl senin kaşın, gözün, saçının rengi başka çocuklardan farklıysa, sen böyle bir görünüme sahipsen, başka çocuklar da farklı görünümlere sahip. Yani kimse birbirine benzemediği gibi, yaşam şekilleri de birbirine benzemez." 

Altı yaşından büyük çocuklar için detaylara girilebilir. Mesleki farklılıklar, eğitimin insana kazandırdıkları, iş yaşamı, hedefler, amaçlar, beklentiler, çaba gösterme, çalışmak vb.

Eğer çocuğunuz iki-üç yaşları arasındaysa, kendi oyuncaklarını, arkadaşlarıyla "paylaşmamak" isteyebilir bu normal olarak görülmeli ve kişilik gelişiminin izlediği bir yol olarak görülür.Bu durum olağan ve doğal kabul edilmelidir. Çocukları bu konuda fazla hırpalamamak lazım.

Çocuğunuz üç buçuk- dört yaşına geldiği zaman, bu tepkileri zamanla geçecek ve oyuncaklarını paylaşmaya başlayacaktır. Özellikle kreşe başlayan ve kardeşleri olan çocuklar için, bu süreç kısa zamanda geçer. Ancak "tek çocuklar" için söz konusu zaman, biraz daha geç olabilir. Yani çocuk dört yaşında değil ama beş yaşına gelince, kendine ait bir eşyayı veya oyuncağını paylaşmayı öğrenir. Burada anne-babanın tutumları ve çocuğun kişilik yapısıyla çevrenin "anaokulu" etkisi de büyüktür.

Kardeş kıskançlığı:

Kardeş kıskançlığı içgüdüseldir ve eğer çocuğun ruhsal dengesini bozmuyor ve günlük aktivitelerini engellemiyorsa, telaşlanmaya gerek yoktur.

Kız çocuk-erkek çocuk olarak cinsiyet ayrımı yapmıyorsanız, problemin yarısını çözmüşsünüz demektir. Günümüzde hala aileler, çocukları arasında cinsiyet ayrımı yapmaktadırlar. Hala erkek çocuklar el üstünde tutulmakta, kız çocuklarsa bir köşeye itilmektedir. Hele ilk çocuk kız, ikinci çocuk erkekse, bu ayrımı maalesef daha çok görmekteyiz. Oysa çocuk, çocuktur. Cinsiyeti kız ya da erkek olsun, sizin evladınızdır ve eğer böyle bir ayrım yapacağınızı bilseydi, sanırım sizin çocuğunuz olarak dünyaya gelmek istemezdi.

Çocuğun kıskançlığı, kişiliğin hangi köşesinde?

Kıskançlık, temek bir duygudur. Asıl olarak, başka kişilerle olan etkin ve sevgi dolu ilişkilerimizde ortaya çıkar. Çoğu zaman, sevgi arttıkça, kıskançlığın ortaya çıkma olasılığı da o kadar artar. O halde, "Çocuğun kıskançlığı kişiliğinin hangi köşesinde?" sorusuna verilecek yanıt da basittir. Kişiliğin oluşmasında "sevgi" en büyük etkendir, kıskançlık duyumsaması, sevgiyle birlikte gelen ve çocuğun kişiliğinin ayrılmaz bir bütünleyicisidir. Sınırlarını aşmadığı sürece normal bir tepkidir.

Çocuğunuzdaki kıskançlık, sınırlarını aşmışsa?

Kıskançlık duygusu, her zaman uslu durmaz. Çeşitli sebeplerden dolayı, çocuklar bazen bu duygularıyla başa çıkamazlar. 

Belirtileri nelerdir?

1)      Çocuk, hırçın ve huysuzdur.

2)      Olur olmaz her şeye ağlar.

3)      Kıskandığı kardeşi yada arkadaşı ise, canını yakmak ister.

4)      İçine kapanır, sessizleşir.

5)      Eski neşesi kaybolur.  

Ya da:

1)      Sürekli hareket halindedir.

2)      İştahı kesilir.

3)      Gece işemeleri başlar.

4)      Tırnak yemeye başlar.

5)      Söz dinlemez.

6)      Çocuk kendine karşı güvensiz davranışlarda bulunur.

Çocuğunuza nasıl yardım edebilirsiniz?

Eğer çocuğunuzda bu belirtilerden birkaçını gözlemliyorsanız, ona kızmak ya da eleştirmek yerine yardım elinizi uzatmalısınız. Kendisine, onu ne kadar çok sevdiğinizi ve her zaman da seveceğinizi anlatmalısınız.