Daha iyi bir ebeveyn olmak için yapmamız gerekenler

İyi Bir Ebeveyn Olmak

1) Rol model olun

İyi bir ebeveyn olmak; destek olan, empati kuran, teşvik eden, sorumluluklarının bilincinde, iyi alışkanlıklara yönlendiren ve sağlıklı ilişkiler kurabilen bir kişilik oturtarak pozitif bir rol modeli olmaktır.

2) Ev kuralları koyun ve bunlara uyulmasını sağlayın.

Çocuklar hayatlarında kurallara ve sınırlara ihtiyaç duyarlar. Kendi memnuniyetlerini ve hazlarını erteleyebilmeyi öğrenmek zorundadırlar – özellikle de her şeyin ani yaşandığı günümüz dünyasında. Ancak akıllıca hareket edin; çok fazla kural isyana yol açabilir.

3) Çocuklar küçük yaşlardan itibaren rutinler konusunda teşvik edilmelidir.

Çocuğunuza küçük yaşlardan itibaren rutinler ve iyi alışkanlıklar oluşturması için yardımcı olun. Çocuklar küçükken, diş fırçalama gibi belli kuralları rutine dönüştürmek kolaydır. Bu rutinler çocuklara hayatları boyunca yardımcı olmakla kalmaz; aynı zamanda da güvende ve başarılı hissetmelerini sağlarlar.

4) Elektronik araçlarla geçirilen zamanı kısıtlayın.

Yemekler ve aile gezintileri gibi teknolojiden uzak durulması gereken anlarda belirli kurallar koymak önemlidir. Teknolojinin olmadığı anlar yaşamak, çocuğunuza yüz yüze olduğu kişinin aracın diğer ucundaki kişiden çok daha önemli olduğunu öğretir.

5) Çocuklarınızın arkadaşlarını tanımaya çalışın.

Hoşunuza gitsin ya da gitmesin, çocuğunuz arkadaşlarından önemli ölçüde etkilenir; işte bu yüzden onları tanımaya çalışmak çok önemlidir. Sessizliği ve huzuru tercih de etseniz çocuğunuza eve arkadaşlarını çağırabileceğini söylediğinizden emin olun. Yalnızca konuşan ve yemek yiyen bir grup çocuğun etrafında olarak bile çocuğunuzun arkadaşlarının kim oldukları hakkında fikir edinebilirsiniz.

6) Şikayet etmeyin, talep edin.

Bir konuda şikayet ettiğimizde gerçekten istediğimiz aslında bir şeylerin değişmesidir. Çocuğunuz mutfakta bulaşık bıraktı ve siz bunun bir daha olmasını istemiyorsunuz. “Yine kirli bulaşık bıraktığına gerçekten inanamıyorum!” demek yerine “Bir daha kine tabak kullandığında yıkayıp bırakırsan gerçekten mutlu olurum. Teşekkürler.” demeyi deneyin.

7) Çocuğuna sevgi ve yakınlık göster.

*Tatlı bir sarılma, küçük bir cesaretlendirme, takdir, onaylama ve hatta bir tebessüm, çocuklarının kendine güvenini ve iyiliğini büyük oranda etkileyebilir.

*Onlara ne kadar sinirli olursa olsun, çocuklarına onları sevdiğini her gün söyle.

*Sıkça sarıl ve öp. Çocuklarının, sevgi ve yakınlık ile rahat olmalarını doğumlarından itibaren sağla.

*Onları şartsız sev. Senin sevgini ancak eğer çocuklarının senin istediğin kişiler olurlarsa kazanabilecekleri şeklinde bir zorlama yaratma. Onları her ne olursa olsun seveceğini bilmelerini sağla.

8) Çocuklarını, diğer çocuklarla ve özellikle kardeşleriyle karşılaştırmaktan kaçın.

*Her çocuk bir bireydir ve eşsizdir. Eğer onların davranışlarını geliştirmelerini istiyorsan, çocuklarına kardeşleri gibi ya da komşunun çocukları gibi davranmaları gerektiğini söylemek yerine, hedeflerine kendi kendi tercihlerine göre ulaşmalarını anlat.

*Bir çocuğu diğeri ile karşılaştırmak ayrıca çocuğun kardeşleriyle ile bir rekabet geliştirmesine de neden olur. Çocukların arasında rekabetçi değil, sevgiye dayalı bir ilişki geliştirmek istersin.

9) Çocukların için zaman yarat. 

*Her bir çocuğunla ayrı zaman geçir. Birden fazla çocuğun varsa, zamanını eşit şekilde bölmeye çalış.

*Çocuklarının ilgi alanlarına göre parka, eğlence parkına, müzeye veya kütüphaneye gitmek için zaman ayır.

*Okul faaliyetlerine katıl. Çocuklarınla birlikte ödev yap. Okuldaki durumlarını öğrenmek için veli toplantılarına katıl.

10) Önemli anlarda yanlarında ol.

*Çocukların oldukça hızlı büyüdüklerini ve sen fark etmeden yuvadan uçacaklarını unutma. Patronun toplantıyı kaçırdığını bilebilir de bilmeyebilir de, ama çocukların yer aldıkları oyunda olmadığını kesinlikle hatırlayacaklardır. Çocukların için her şeyden vazgeçmen gerekmese de, en azından önemli anlar için yanlarında olmaya çalış.

*Çocuğunun okuldaki ilk günü veya başka bir önemli an için çok meşgulsen, hayatın boyunca bunun pişmanlığını yaşayabilirsin. Ve çocuğunun, lise mezuniyetini anne veya babasının gelmedikleri bir an olarak hatırlamasını istemezsin.

11) Sinirini mümkün olduğunca dizginlemeye çalış.

*Kuralları açıklarken veya uygularken, sakin ve makul olmak önemlidir.

*Bazen hepimiz sinirleniriz ve kontrolümüzü kaybederiz. Eğer pişman olduğun bir şey yapar veya söylersen, çocuğundan özür dilemeli ve hata yaptığını bilmelerini sağlamalısın. Eğer davranışın normalmiş gibi davranırsan, daha sonra seni taklit etmeye çalışırlar.

Çocukla Doğru İletişim

Çocukla Doğru İletişim

Çocuk yetiştirirken en önemlisinin ve en zorunun onlarla iletişim kurmak olduğunu bilinçli ebeveynlerin hepsi bilir. Biz çocuklarla iletişim kurarken doğru bildiğimiz pek çok hatalarımız olabiliyor.

Çocuklarla yaşa göre iletişim kurmanın onların sosyal, akademik ve duygusal gelişimi için çok önemli olduğunu vurguladı. Çocukların da aynı yetişkinler gibi anlaşılmak, sevilmek, saygı görmek, dikkat çekmek istedikleri ve duygusal yakınlık, destek sınırların belli olmasını beklediklerini bilmek lazım.

Çocukla Doğru İletişim Kuralları 

1) Çocuğunuz sizinle işbirliğine girmiyorsa çoğunlukla "ben de bir bireyim ve isteklerim var, siz de beni anlayın" demek içindir. "Söylediklerinizin arkasında durun. Yalnızca "hayır" kelimesini kullanmamaya gayret gösterin özellikle küçük çocuklarda "hayır" demek onlar için hiçbir anlama gelmiyor. Şimdi mi hayır, sonra evet mi olacak ya da sonsuza dek mi "hayır" ve en önemlisi neden "hayır".

Çocuğunuzla iletişim kurarken çok sabırlı olmalısınız.

2) 2 yaşın çok zor bir yaş olduğunu ve genelde her şeye ilk başta "hayır" diyeceğini hatta ağlayacağını bilerek onunla iletişim kurmalısınız. En fazla 1- 2 kısa cümleyle isteklerinizi söylemeniz yeterlidir. İşbirliğine çok açık olmadığı için uzun cümleler kurarsanız ne demek istediğinizi net bir şekilde anlayamaz.

3) 3-6 yaş arasındaki bir çocukla iletişim kurarken sabır önemlidir. Örneğin akşam saatinde bir arkadaşının evine oynamaya gitmek istiyor ve ağlıyor, bağırıyor gitmek için ve siz gitmesine izin vermediniz. "Arkadaşına gitmek istediğini biliyorum ve şu an gidemediğin için üzgünsün ama bana biraz daha iyi davranmalısın. Oyun oynamak istediğini görüyorum, başka bir fikrin var mı? Belki arkadaşına yarın gidebiliriz".

Çocuğunuz hangi yaşta olursa olsun "dinleyin"

4) Göz kontağı kurun ve sözleri bitene kadar dinleyin, alaycı bir tavır takınmayın, alay etmeyin ve dinleyin, belki onun için bu konu çok önemli ve sizinle paylaşmak istiyor. Eğer ona bakarak dinlemezseniz birini dinlemenin önemini anlamaz ve ileride aynı şekilde kendisi de iyi bir dinleyici olmayacaktır. Çocuğunuzu dinlerken aynı hizaya gelmeye dikkat edin mümkünse aynı boya gelmek için oturun.

Çok genel sorulardan kaçının

5) İlkokul çağındaki çocukların anneleri genellikle şundan şikayet ederler. "Bu gün okulda ne yaptın diyorum anlatmıyor?" Çocukların bunu anlatmama sebepleri çok genel bir soru olduğu içindir. Küçük yaştaki çocuklara genellikle çok daha spesifik sorular sormak gerekir. Yani "bugün okulda seni çok sevindiren bir şey oldu mu?" Ya da "bugün okulda üzüldüğün bir şey oldu mu? gibi.. Net sorulara cevap almak her zaman daha kolaydır. Unutmayalım ki 11-12 yaşından küçük çocuklarda soyut düşünme evresi oluşmadığından bu soruları ne kadar daraltıp sorarsak net cevap almamız o kadar kolaylaşır.

Hatalarını sürekli yüzlerine vurmayın.

6) Onların olumlu taraflarını öne çıkarıp hatalı yaptıkları şeyler için de " Bunu başka türlü nasıl yapabilirdin düşünelim, sen ne dersin bir fikrin var mı? Önce ondan fikir almaya çalışın, olmazsa " benim birkaç fikrim var, istersen ben bir tane söylerim sen de bu arada düşün aklına gelirse sen de bir tane söyle" diyerek yine onun beyin gelişimine katkıda bulunmaya çalışın. Onun yerine sizin düşündüğünüzü göstermeyin ya da cesaretini kırmayın.

7) Çocuğunuz size önemli bir şey anlatmaya çalışırken telefon konuşması yapmaktan kaçınabilir, dikkatinizi tamamen ona verebilirsiniz.

8) Eğer, çocuğunuza kızgınsanız, onunla konuşmak için sakinleşmeyi bekleyebilirsiniz.

9) Çocukların zihni bir anlamda kayıt cihazı gibi işlediğinden sadece çocuğunuzla olan konuşmalarınızın değil çevrenizdeki insanlarla olan iletişiminiz ve etkileşiminiz de ona model olduğunu hep hatırlayabilirsiniz.

10) Çocuğunuza karşı davranışlarınızda tutarlı olmanız önemlidir. Kendi içinizde çelişkili davranışlarda bulunmanız ya da anne ve babanın birbiriyle çelişen biçimde davranması, çocuğu “doğruyu bulma” konusunda zorlar.

Yaşı kaç olursa olsun,unutmayın karşınızdaki sadece bir çocuk.Üstelik sizin çocuğunuz.Hayatı keşfetmeye çalışan,kendi hayat deneyimlerini oluşturan çocuğunuz için her şeyin en iyisini isterken aslında ona verebileceğiniz en iyi şey onunla aranızda kurulmuş sağlıklı bir iletişimdir.

Okul Öncesi Çocuklara Öneriler

OKUL ÖNCESİ ÇAĞDA ÇOCUKLARLA İLETİŞİM İÇİN ÖNERİLER

Okul öncesi gelişim testlerinde gelişim dönemlerinde en önemli etki dil konuşma alanındadır. Çocuğunuzun dil gelişimini dolayısıyla zeka gelişimini olumlu etkilemek istiyorsanız çocuğunuzla sağlıklı iletişim kurun. Kelime hazinesini arttırmaya önem verin. Evde bu desteği vermekte zorlanıyorsanız çevrenizde çocuğunuza fayda sağlayacak kreşe veya okul öncesi eğitim kurumlarına gönderebilirsiniz.

1)Yapma, dokunma’ demek yerine düşünmeye sevk edecek ‘dokunduğun zaman sana nasıl etkiler?’ ‘Bu konu hakkında sen neler düşünüyorsun’ gibi cümleler kullanmaya çalışın.

2)Pozitif konuşma çocuğunuzun özgüven kazanmasını sağlayacaktır. Çocuğunuza olabildiğince söz hakkı verin. Çocuğa evde söz hakkı verilmesi, çocuğun  okulda da kendisini doğru ifade etmesini sağlayacaktır.

3)Çocuklarla konuşmanın yanı sıra özellikle çocuklara kitap okumak da çocukların dil gelişimi için çok önemlidir. Okul öncesi dönemde çocuğunuzun yaşına uygun kitaplar okuyun. Bol resimli kitapları çocuğunuza gösterip ondan yorum alın. Kitap ve resimlerle ilgili düşünmeye sevk edecek sorular sorun.

4)Çocuğunuzun merak duygusunu geliştirecek oyuncaklar hazırlayın ve beraber sabırla oynayın.

5)“Söz gümüşse sükût altındır”. Çocuğunuzun sizin söyleyeceklerinize, bilgilerinize ihtiyacı olduğu kesinlikle yadsınamaz… Ancak iyi bir dinleyici olmanın da onu ne kadar rahatlattığını göreceksiniz. İyi bir dinleyici olmanız ileride onun da sizi can kulağıyla dinlemesini sağlayacaktır. Konuşurken onun sözünü kesmemeye dikkat edin, ama onu da sizin ve başkalarının sözünü kesmemesi gerektiğini anlatın.

6) Çocuğunuza bir şey anlatırken çok uzun cümleler kurmamaya, yalın ve sade bir dille konuşmaya özen gösterin. Doğal olun. Uzun uzun açıklamak, konuşmak her zaman sizin istediğiniz sonuçları yaratmaz. Çocuğunuzun gözünde çok bilen, çok açıklayan değil çok konuşan anne- baba olursunuz. Özellikle okul öncesi dönem ve ilkokulun ilk yıllarındaki çocuklarda kısa, sade ve net konuşmak daha iyi olacaktır.

7) Anne babaların çoğu çocuklarının kendileriyle çok konuşmadığından, okulda ne olduğunu anlatmadığından yakınmakta… “Akşam eve geldiğimde, ‘bugün okulda ne yaptın?’ diye soruyorum, cevap vermiyor. Ya da hiçbir şey yapmadım diyor. Ne yapmalıyım?” Hangimiz kapıdan girer girmez sorulan, “bugün ne yaptın?” ya da “günün nasıl geçti?” sorularına kibarca ve açıklayıcı cevaplar veriyoruz… Önce bir oturup rahatlamak istemez, sonra da kendiliğimizden o günkü ilginç şeyleri paylaşmaya başlamaz mıyız? Çocuğumuza da bu fırsatı versek nasıl olur? Önce sohbet etsek, o gün neler yaptığımızı, yaşadığımız ilginç olayları anlatmaya başlasak mesela… Belki o zaman o da yaşadığı bir anı paylaşmak isteyebilir… Yani sorgulayıcı olmak yerine paylaşımcı olmak… Kendi anne babalarınızın yaptıklarını anımsamaya ne dersiniz? “Bugün çok işim vardı, bugün çok yemek yaptım, bugün Nermin hanım geldi, öğleye kadar elektrikler yoktu vb.”

8)Doğal ve keyifli iletişimin en rahat kurulduğu yer ve zamanlardan birisi de yemek masaları ve yemek saatleridir. Ne yazık ki son dönemde çocukların sağlıklı beslenmesi adına bu zamanlar “yedin-yemedin” söylemleri ile geçiyor. Sonuçta da elimizde kalan, ağlayarak masadan kalkan çocuklar, bazen fiziksel açlık, bazen de duygusal açlıkla sonlanan yemek zamanları oluyor…

9) Çocuğu yargılamamak..O gün arkadaşı ile bir olumsuzluk yaşayan çocuğa hemen, “Sana vurdu mu? Sen ne yaptın? Onunla oynama! Öğretmenine söyleseydin!” vb. sözlerle yaklaşmak sorgulama ve yargılama içermektedir. Bunun yerine çocuğu dinleyerek, o esnada ne hissettiğini öğrenmek, duygusunu ifade etmesine izin vermek çok daha sağlıklı olacaktır.

İLETİŞİMDE ENGELLER

Yetişkinlerin çocuklarıyla iletişimde aldıkları tavırları belli başlıklarla özetleyebiliriz:

1-Emir verme, yönetme:

“Yapman gerekir….yapacaksın….yapmak zorundasın.”

-Söylenenin tersini “denemeye” davet edebilir.

2-Uyarma, tehdit etme:

“…yapamazsın…..ya yaparsan….yoksa…”

-Korku boyun eğme yaratabilir.

3-Ahlak dersi verme:

“…yapmalıydın….senin sorumluluğun….şöyle yapmak gerekir….”

-İnatlaşmaya davet çıkarır, Çocuğun durumunu daha şiddetle savunmasına yol açabilir.

4-Öğüt verme, çözüm getirme, fikir verme:

“Ben olsam….neden böyle yapmıyorsun?…Bence,,,sana şunu önereyim…”

-Çocukların kendi sorunlarını çözmekten aciz olduğunu ima eder.

5-Mantık yoluyla inandırma:

-“İşte şu nedenle hatalısın….” “Olaylar gösteriyor ki….”Evet. Ama…”“Gerçek şu ki…”

-Çocuğun kendini beceriksiz ve yetersiz hissetmesine neden olabilir.

6-Yargılama, eleştirme, suçlama:

“Olgunca düşünmüyorsun…” “Sen zaten tembelsin…”

-Yetersizlik, aptallık ve yanlış değerlendirme anlamı taşır.

7-Övme, görüşüne katılma, teşhis koyma:

“Çok güzel…” “Haklısın, o öğretmen berbat birine benziyor..”

-Ailenin beklentilerinin çok yüksek olduğunu anlatır.

8-Ad takma, gülünç duruma düşürme:

“Koca bebek..” “Hadi bakalım süpermen..” “Gerizekalı”…

-Çocuğun kendini değersiz hissetmesine yol açar.

9-Tahlil etme, teşhis koyma:

“Senin derdin nedir biliyor musun?” “Her halde çok yorgunsun.” “Aslında sen öyle demek istemiyorsun.”

-Tehdit edici, tedirgin edici olabilir.

-Başarısızlık duygusunu uyandırabilir.

10-Teskin etme:

“Zamanla kendini daha rahat hissedersin…”

-Çocuğun kendini “anlaşılmamış” hissetmesine neden olur.

11-İnceleme, araştırmak, soruşturmak:

“Neden…?Kim?….Sen ne yaptın?…Nasıl?….”

-Çocuklar sorulara genellikle hayır demeye, yarı doğru cevaplar vermeye başlarlar.

12-Konu değiştirme, işi alaya vurma, şaka yolu:

“Sen neden dünyayı yönetmiyorsun?”

-Yaşamın güçlükleriyle savaşmak yerine, olaylardan kaçmak gerekli, mesajını ime edebilir.

ETKİLİ İLETİŞİM YOLLARI

A-Sessizlik: Sessizlik kadar kişiye konuşma olanağı tanıyan güçlü bir etken yoktur. Sadece sessiz durarak karşıdaki kişiye, çocuğa konuşma alanı bıraktığımız için, çocuk konuşmaya yönelebilir.

B-Duyguların Anlaşılması: Kişiye gerçekten anlaşıldığı, dinlenildiği ve değer verildiği hissi uyandırır. Son derece etkilidir.

“Korkmuş görünüyorsun”

“Öğretmenine biraz kızmış gibisin”

C-Kabul Mesajları: Gözlerine bakmak, ses tonunu kullanmak, onaylamak, başınızı sallamak, ellerinizi omzuna koymak gibi doğru yerde doğru beden dilini kullanmak şifre çözücü etki yapar.

D-Ben dilini kullanmak: “Sen” yerine “Ben” dilini kullanmak, en azından kavgayı, inatlaşmayı ve direnci kırar.

“Ayakkabılarınla içeri girdiğinde ve yerler çamur olduğunda üzülüyorum”

Okul Öncesi Çocuk ve İletişim

Okul Öncesi Çocuk ve İletişim

Çocukla etkili iletişimin temeli , tatlı dil ve güler yüzle atılır. Çocukla konuşurken ağzımızdan çıkan sözler kadar yüzümüzün aldığı şekil ve beden dilimiz de son derece önemlidir.

Burada en önemli noktanın samimi ve içten olmak olduğunun bir kez daha altını çizmek istiyorum. Son yıllarda anne babalar çocukla nasıl iletişim kurulacağı yolunda o kadar çok makale okudular, o kadar çok danışmanlık aldılar, o kadar çok başkalarını taklit etmeye çalıştılar ki asıl önemli olanın samimiyet, içtenlik ve doğallık olduğunu unuttular.

Mükemmel olma ve hata yapma korkusunun sonunda endişe ve kaygı yarattığını hepimiz biliyoruz. Çocuğumuzla konuşurken taşıdığımız bu duyguların ona da geçeceğini, gitgide doğallıktan uzaklaşılacağını ve amaca ulaşmayacağını da unutmamalıyız.

Okul Öncesi Dönemde Çocuklarla Doğru İletişim Kurmak Neden Önemli?

***Okul öncesi çağda öğrenilen kelime sayısı ile eğitim başarısı hakkında bilinen en önemli araştırma Hart ve Risley tarafından yapıldı. Hart ve Riesley farklı gelir seviyelerinden  42 çocuğu aileleriyle birlikte izlemişlerdi. Araştırmada çocuk ve ebeveynler arasında geçen kelime sayıları, anne babanın iletişimde cesaret verici yada cesaret kırıcı sözcükleri gözlemlenmiş ti.

Hart ve Riesley’in araştırmada elde ettikleri sonuçlardan bazıları şunlardı: Varlıklı ve eğitimli bir ailenin üç yaşındaki çocuğu 1.116 kelime bilirken yoksul ve eğitim seviyesi düşük  bir ailenin aynı yaştaki çocuğu ancak 525 kelime biliyor. Farklı çevrelerdeki çocukların kelime sayıları arasındaki bu fark her geçen ay artıyor ve benzer potansiyelle hayata başlayan bu çocuklar 3 yaşına geldiklerinde aradaki kelime dağarcığı ciddi oranda açılıyor. Aşağıdaki tablo çocukların 4 yaşına ulaştıklarında çocukların karşılaştıkları kelime sayısı arasındaki farkı açıklıyor.

Düşük  sosyo ekonomik düzeyde aileler çocuklarına konuşmalarıyla özgüven ve cesaret vermiyor daha çok çocukların cesaretini kıran yasak içerikli cümleler kullanıyor . Üst sosyo ekonomik düzeyde aileler hem çocuklarına daha fazla kelime kullanıyor, hem de çocuklarını motive ediyor, bilgiyi sorgulamasını sağlıyordu.

Yoksul ve eğitim seviyesi düşük ailelerin cesaret kırıcı kelimeleri toplam kelimelerin 2 katından fazla. Yani kullanılan kelimelerden çoğu azarlama, uyarma yada reddetmeye yönelik. Eğitimli ve varlıklı  ailelerde ise cesaret veren olumlu ifadeler, cesaret kırıcı kelimelerin 5 katından fazla.

Çocuk Ve Teknoloji

Teknoloji çocukların hayatında nasıl bir etki yaratıyor?

Hepimiz teknolojinin yarattığı sorunlardan şikayet ediyor, teknolojinin olumsuz etkilerinden söz ediyoruz. Ancak hiçbirimiz teknoloji olmadan da yaşamak istemiyoruz. Anne-babanın kullandığı teknoloji ve teknolojiyi tüketme süreleri çocukları da etkiliyor. Daha anne karnında teknolojiyle tanışan çocuk, teknolojik bir dünyanın içine doğuyor. Bu nedenle teknolojiden kaçmak imkansız. Ancak teknolojiyi doğru kullanmak gerekir ki, olumsuz etkilerden kurtulabilelim.

ABD Pediatri Birliğinin yaptığı araştırmaya göre 3 yaşından önce, günde bir saat televizyon izleyen çocuklar 7 yaşına geldiklerinde, dikkatlerinde %10’luk bir azalma meydana geliyor. 2 yaşın altında uzun süre televizyon izleyen çocuklardan ise otistik belirtiler görülebiliyor. Uzun süre televizyon izleyen çocuklarda, diğer çocuklara göre %30-40 oranında hiperaktivite ve dikkat eksikliğine yol açabiliyor. Aynı şey tablet ve cep telefonları için de geçerli. Küçük yaşlarda maruz kalınan televizyon/tablet vb. çocuklarda saldırganlığa sebep oluyor, dil gelişiminde gecikmelere sebep oluyor, motor becerilerde gerilemelere yol açıyor. Fazla televizyon izleyen çocukların içe dönük bir yapıda olduğu ve sosyal iletişim becerilerinin zayıf olduğu da bir başka araştırma sonucu.

Ebeveynler olarak neler yapmalıyız?

1)Çocuğunuzun siz iş yaparken televizyonla oyalamayın. Sizin ev içerisinde farklı bir işle ilgilenirken çocuğunuzun televizyonda hangi programı izlediğini kontrol edemezsiniz. Günlük hayatınızda rutin işlerinizi yapmanız gerekir fakat çocuğunuzu da bu sürece katabilir ve ona sorumluluk verebilirsiniz.

2)Çocukların en etkilendiği alanlar ise reklamlardır. Reklamlarda çok hızlı görüntü değişimi ve ses efektleri çocukların dikkatlerini çeker. Bu noktada ailelerin uyku ve yemek problemlerinde sıklıkla başvurdukları reklamların soruna kısa süreli bir çözüm olduğu unutulmamalıdır. Ailelerin yemek esnasında televizyonu hem kendileri hem de çocuklarının yemek yeme alışkanlıkları için önemlidir. Yemek sofrası sadece yemek yenilen bir alan değil aynı zamanda ailenizin bir paylaşım ortamı olduğu da unutulmamalıdır.

3)Çocuğunuzun izlediği çizgi filmlerin şiddet, korku ya da farklı yargılar ya da inanışlar içerip içermediğini bilmeniz gerekir. Bu noktada çizgi filmlerin içeriğini önceden araştırabilir buna uygun program akışında programları seyrettirebilirsiniz.

4)Çocuğunuzun izleyeceği ya da aynı ortamda misafir izleyici olacağı programları önceden tespit etmeniz çok mümkün olmasa bile RTÜK’ün önceden belirlediği akıllı işaretlerden de yararlanabilirsiniz.

5)Çocuğunuzun sürekli olarak aynı programları izlemesi, izlediği programın kahramanını rol model alması kaçınılmazdır. Bu noktada farklı programları da onun hayatına katabilirsiniz.

Unutmayın ki patron sizsiniz! Çocuğunuzun televizyon izlemesine izin vermek kadar izleyeceği süreyi sınırlandırmak da sizin elinizde. Televizyonu çocuğun kendini oyalaması dışında ailecek yapılan bir aktivite haline çevirin. İzlediğiniz çizgi film sonrası çocuğunuzla paylaşımda bulunun, mesajların farkına varmasını sağlayın. İzlediğiniz çizgi film üzerinden gerçeklik ve hayal arasındaki farkları anlatarak çocuğunuza farkındalık kazandırın. Ayrıca bir izleme planı oluşturarak kuralları baştan sizin koymanız ve pazarlığa açık olmamanız iplerin sizin elinizde olmasını sağlayacaktır.

Özellikle en çok sorulan soru olarak şuna değinmek istiyorum ..

Masa başında oturup yapılan çalışmaya odaklanmakta, başladığı işi bitirip, zamanını verimli kullanmada ya da sofrada oturup yemek bitene kadar sandalyede kalmakta sıkıntı yaşayan hareketli ve dikkati kısa süreli olan çocukların çok uzun süre televizyon izleyebiliyor olmaları sizleri şaşırtmaktadır. En sık sorulan soru “Saatlerce kıpırdamadan televizyon izleyebiliyor, gerçekten hareketli ya da dikkati dağınık olmayabilir mi?” sorusudur. Bu sorunun yanıtı televizyonun kendine özgü yapısında yer almaktadır.

**Televizyonda en monoton programlarda bile, bir görüntünün ekranda kalma süresi 3 saniyedir. Reklam, magazin ya da çocuk programlarında bu süre daha da kısadır. Bebeklerin televizyon karşısında özellikle reklamları durup dikkatle izlediklerini hepimiz gözlemlemişizdir.

**Bu nedenle televizyon izlerken gereken dikkat süresi zaten en fazla 3 saniyedir. İzlenen şey her 3 saniyede bir değiştiği için televizyon izlemek uzun süre zihinsel çaba ve dikkat gerektiren bir etkinlik değildir. Oysa, okumak, çalışmak ve sınıfta ders dinlemek uzun süreli konsantrasyon gerektirir.

Televizyon Seyretme Eğitimi Nasıl Olmalı?

Çocuğun televizyonda seyredeceği programlarda seçici davranmak  ve televizyon izleme süresini sınırlı tutmak, uyulması gereken ana ilkelerdir. Televizyon sürekli izlendiğinde, çocuğun akranlarıyla olan ilişkilerini, böylelikle sosyal gelişimini olumsuz etkiler. Zaman içerisinde çocuk, arkadaşları tarafından aranmayan, yalnız bir birey konumuna düşer. Başta göz olmak üzere çeşitli organları zarar görür. Çocuğa ev dışında başka seçenekler sunulması sayesinde televizyonu daha dengeli seyredebilmesi açısından faydalı olacaktır.

Aşırı Televizyon İzlemenin Olumsuz Etkileri?

Okuma başarısını ve akademik başarıyı düşürür. Çünkü televizyonun yalnızca görsel algıya hitap   eden doğasının, beynin sağ yarı küresinde ki dille ilgili bölgenin gelişimini engellemesidir. Çocuk uzun süre televizyon seyredip bu aşırı uyaranlara alıştığında, hafif uyaranlara dikkatini verememekte, bu nedenle de böylesi programlar, onun oyunlarında ve sosyal ilişkilerinde beynini özgürce kullanmasını önlemektedir. Araştırmalara göre sürekli ve plansız TV izlemenin, ön beyin korteksi planlama, organizasyon, dikkat ve öz-denetim bölgelerini tembelleştirdiği görülmektedir.

Okul öncesi çocuklar için en fazla bir saat, okul çağı çocukları için ise iki saatin altında bir süre, televizyon seyretmesi yeterlidir.

Oyuncak Seçimi Nasıl Olmalı?

Oyuncak seçiminde kalite anlayışı

Çocuğun ilk oyuncağı bedenidir, ilk önce ellerini hareket ettirerek takip eder ve ardından ayaklarını tutarak bir devinim içinde oyunu başlatmış olur. İlerleyen süreçte ise hem ruhsal, hem fiziksel gelişimine yardım edecek değişik renkte ve dokuda sesli hareketli oyuncaklarla oynayarak çeşitli uyaranlarla buluşarak gelişim sürecine katkı sağlayacaktır.

Yaratıcı yetenekleri geliştiren tüm oyun malzemesi, oyuncak olarak tanımlanır.

Oyuncak  konusunda bir diğer önemli nokta ise, oyuncağın hangi malzemeden yapılmış olduğudur. Son zamanlarda, ülkemize Uzak Doğu ülkelerinden sağlıksız boya ve ham maddeden üretilen oyuncaklar ithal edilmektedir. Ebeveynler, ucuza mal edebilmek için çocuklarına bu türden oyuncakları almaya yönelmişlerdir. Ancak; bebeklik, yani oral dönemde çocuklar bu oyuncakları ağızlarıyla keşfetmeye çalışırken, vücutlarına sağlıksız maddeleri de almış olurlar. Bu da çocukların gelişimini olumsuz etkileyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Ebeveynlere önerim, oyuncak seçimi yaparken nerede üretildiğine marka ve lisansına dikkat etmeleridir. Ayrıca ahşap oyuncakları, sağlıklı ve sağlam plastikleri, çok rengi içinde barındırmayan oyuncakları tercih etmeleri çocukları için daha doğru bir seçim olacaktır.

Gelişim sürecinde oyuncak seçimi nasıl olmalıdır?

0-2 Ay

Yukarıda da belirttiğim gibi beden hareketleri çocuğun ilk oyuncağıdır. Onunda öncesinde ilk aylarda, görsel ve işitsel olarak doyum sağlayacağı hafif seste, hareket eden oyuncakların yatağın üst kısmına asılmasıyla ilk doğru oyuncak seçimini yapılmış olur.

2-6 Ay

Oldukça büyük parçalı, parlak, sesli ve yumuşak dokulu oyuncaklar seçilebilir. Ağzına alacağı için oyuncağın zararlı boya içeren ya da sert cisimlerden oluşmamasına dikkat edilmelidir. 6. aydan itibaren çocuk için nesne sürekliliği başlamıştır. Bir nesneyi gözünün önünden çektiğinizde onu arama eğilimlerine başlar. Bu tarz oyunlar oynayarak zihin gelişimine katkı sağlayabilirsiniz.

7-12 Ay

7 aylık bebek emekleme için harekete geçmiştir. Peşinden gidebileceği oyuncaklar emekleme sürecini pekiştirecektir. Ayna karşısında kendini izlemesini sağlayabilirsiniz. Döngüsel tepkiler (ses çıkardığını fark ettiği bir hareketi durmadan tekrar etme eğilimi) gösterir. Sesli, iç içe geçen, şekil kovası vb. gibi oyuncaklar uygundur. Bu dönemde bez oyuncaklarla basit hikayeler anlatarak uykuya geçişini de kolaylaştırır

1-2 Yaş

Konuşan, hayvan sesleri çıkaran oyuncaklar ya da kitaplar, 3 parçalı ahşap tak-çıkar oyuncaklar. Farklı boydaki küpler, müzik aletleri (zil, marakas) araba, bebek, hayvan figürleri, oyuncak telefon ve boncuklu helezonlar uygun olacaktır. Ancak ağzına alamayacağı büyük parçalı oyuncaklar seçilmelidir.

3-5 Yaş

Bu yaş grubunun oyuncak çeşitliliği artmıştır ve oyuncakların üzerindeki etiketler 3+ olarak simgelenmiştir. Bu dönemde oyuncakların boyutları küçülmeye başlar. İnce motoru da destekleyecek nitelikte kalem tutma, ipe boncuk dizme, daha küçük halkaları sıraya dizme, eşleme, hikaye kitapları, puzzle, ahşap tak-çıkar tarzı oyuncaklar, Lego, oyun hamurları, eğitici kartlar, tamir takımları vb. gibi seçimler uygun olacaktır.

Yukarıda kısaca belli dönemlerde  alınabilecek oyuncaklardan bahsettim. Toplumun ve oyuncak sektörünün dayatmalarından sıyrılarak çocuğunuzun ve çevrenizdeki çocukların, oyun yoluyla sağlayacağı gelişim sürecini doğru ve kaliteli oyuncak seçimiyle tamamlamasına yardım edin.

En yeni, en popüler oyuncak en iyisi demek değildir.

Çocukta Oyunun Önemi

Oyun Nedir?

Oyun, sonucu düşünülmeden, herhangi bir amaca ulaşmaktan çok zevk almak amacıyla girişilen bir etkinliktir. Oyun çocuğun dilidir, iletişim biçimidir. Duygularını sözel aktarmak için gerekli olan bilişsel gelişimini henüz tamamlamamış olan çocuk için oyun duyguların dışa vurumu olur. Bununla birlikte zor ve korkutucu olan duygularını ve deneyimlerini seçtiği oyunlar ve oyuncaklar yoluyla yansıtır.
 Böylece, olumsuz duyguları ile baş etmeyi oyun içinde öğrenir. Sorun çözme ve beceriler oyun yoluyla gelişir. Oyun, bir yandan çocuğun gelişimine katkıda bulunurken, öte yandan eğitici bir değere sahiptir.

ÇOCUK OYUN YOLU İLE NELERİ ÖĞRENİR HANGİ DAVRANIŞLARIN KAZANMASINDA ROL OYNAR?

Oyun çocuğun güven oluşturmasını, kendini mutlu, sevilen ve güvenli hissetmesini sağlar. Sosyal becerilerinin gelişmesi için oyun gereklidir. Oyun çocuğa deneme yanılma yoluyla doğruyu bulmayı, başladığı işi bitirmeyi ve bir şeyler başarmak için çaba gerektiğini öğretir. Kurallara uyma becerisi kazandırmak, iş birliği yapmayı, yardımlaşmayı ve paylaşmayı öğretmek oyunun çocuğun sosyal gelişimine yaptığı katkılardır. Çocuklar erişkin rollerine oyun oynayarak hazırlanır. Ayrıca oyunlar kazanma ve kaybetmeyi yaşayarak öğrendiği süreçlerdir.

Oyun çocuğun fiziksel gelişimine katkıda bulunur. Oyun sırasında çocuk hareket halindedir. Hareketli oyunlar çocukların kaslarının gelişimini sağlar. Çocuk, bedeninin, ellerinin, ayaklarının işlevini oyun oynayarak kazanır. Dengesini, el becerilerini oyunla geliştirir.

***Çocuk oyun sırasında eylemelerinde özgürdür, sözgelimi "kardeşi rolündeki bebeği, bir daha gelmemek üzere seyahate gönderebilir". Böylelikle gerçek yaşamda gerçekleştiremediği bir eylemi, oyun ortamında gerçekleştirerek rahatlama fırsatı bulmuş olur.

Önceleri "tek başın" oynayan çocuk, daha sonra "paralel oyun" dönemine girer. Bu evrede, o kendi oyuncaklarıyla oynarken, arkadaşı da kendi oyuncaklarıyla oynar. Bunu, birlikte oynadıkları "işbirliği oyunu" izler.

Piaget, gelişim süreci içerisinde üç farklı oyundan söz eder. Bunlar, ilk 18 ayda gerçekleşen, taklit davranışlarını içeren "alıştırmalı oyun"  2-6 yaşları arasındaki "sembolik oyun", 7-12 yaşları arasındaki "kurallı oyun"dur.

EBEVEYNLERİN ÇOCUKLARI İLE BERABER YAPMASI GEREKENLER

Çocuklarla oynamak çocuklarla ilişki kurmak ve paylaşmak için anne babaların yapması gereken en önemli şeylerden biridir. Çocuklar ebeveynleri oyun oynamaktan hoşlanırlar. Bazen onları oyuna almayabilirler. Ama ne oynadıklarını ve nasıl oynadıklarını izlemek ebeveynler için hem çocuklarını tanımak, hem de nasıl oyun oynayacaklarını anlamak için bir fırsat olabilir. Erişkinlerin görevi çocuklara güvenli oyun alanları ve oyun zamanları ayarlamaktır. Ebeveynler bu oyunların bir parçası olmalıdır. Ancak oyunu çocuk yönetmelidir. Eğer oyunu erişkin yönetirse çocuk onun koyduğu kuralları ve endişeleri kabullenir. Bu oyunun yaratıcılık, hayal gücünü geliştirme, grupla paylaşma ve liderlik gibi çocuğa olan katkılarının bazılarını yok eder.

1- Çocuklara güvenli oyun alanları ve oyun zamanları sağlanmalıdır.

2- Çocuklarla oyun oynanmalıdır.

3- Çocuklara yaşıtları ile oynayacak oyun çevresi yaratılmalıdır.

4- Çocukların oyunlarına katılmalı ama oyun yönetilmemelidir.

5- Çocukların oyunları bozulmamalıdır. Bazen sadece izlenmelidir.

6- Oyun oynarken sabırlı olmalı, çocuğun sorularına yanıt verilmeli ve isteklerine uyulmalı, 

yapacakları çocuğa söylenmemelidir.

7- Çocuğa ev içinde olduğu kadar, açık alanda da oyun fırsatı tanınmalıdır.

8- Çocuklara yaşlarına ve gelişimlerine uygun oyuncaklar seçilmelidir.

9- Oyunun çocuğunuzun öğrenmesi, gelişmesi, sosyalleşmesi için gerekli olduğunu ve sizinle ilişki kurması, sizin de onu tanımanız için fırsat olduğunu hiç unutmamak gerekir.

Yeni Doğan Bebeğin Getirdiği Kardeş Kıskançlığı

Yeni Doğan İle Beraber Kardeş Kıskançlığında Ebeveynlere Düşen Görevler 

Çocuğun kıskançlığı anormal bir davranış değildir. Birçok durumda kıskançlık, ilginin ve şefkatin kaybolmasına verilen tepkidir. Bazı durumlarda bu tepki ciddi boyutta ya da kalıcı olabilir ve çocuğun gelecekteki hayatını olumsuz etkileyebilir.

Kardeşini kıskanan çocuk farklı birçok tepki gösterebilir. Küçük kardeşe yönelik saldırganlık, bebeksi davranışlara geri dönüş (katı yiyecekler yemeyi reddetme, mesane kontrolünü kaybetme, vb.), anneden ya da genelde insanlardan kendini geri çekme ya da duyguları bastırma (“umurumda değil”) gibi tutumlar örnek verilebilir.

Diğer yandan, çocuk 4 yaşına basana dek kardeşe sahip olmazsa ve gerektiği yerlerde bağımsız davranmayı öğrenmişse, kıskançlık gösterme olasılığı daha azalır. Bu durumda çocuğun kardeşine yardım etmek, bağımsızlık girişimlerinin bir parçası olduğu için çocuğa kendini iyi hissettirir.
Çocukların kıskançlık duygularını bastırmak yerine ifade etmeleri, onların duygusal stresten uzaklaşmalarına ve bastırılan düşmanlıkların gerilimini atmalarına yardım eder. Kıskanç çocuk, diğerlerinin sevgisini hak etmediğini düşünürse kendini kötü ve değersiz olarak değerlendirir. Bu yüzden aileler çocukların gereksinimlerini karşılayarak sürekli şefkat göstermelidirler.

Çocuğunuzu hazırlama sürecinde yapabilecekleriniz:

1.  Çocuğunuzla onun bebekliği ile ilgili anıları paylaşın. Bebeklik döneminde çekilmiş fotoğraflarına ve o dönemde almış olduğunuz kitaplara beraber bakın. Onunla ne kadar ufak göründüğü, o zamanlar yürüyemediği ve kendi kendine yemek yiyemediği hakkında konuşun.

2. Çocuğunuzla onun bebeklik dönemindeki giysilerini ortaya çıkartın. Beraber yeni doğan bebeğin giyebileceği kıyafetleri seçin.

3. Çocuğunuzla abla ya da ağabey olma konularını içeren hikayeler okuyun. Kıskançlık gibi duygularla baş etmesine yardımcı olacak kitaplar seçin.

4. Varsa yeni doğum yapmış bir arkadaşınızı çocuğunuzla beraber ziyaret ederek, çocuğunuzun bebeği görmesini sağlayın.

5. Kardeşine söylemesi için basit bir ninni öğretin.

6. Siz doğum için hastanede olduğunuz sürece ona kimin bakacağını söyleyin.

7. Çocuğunuza bir bebek beklediğinizi söylediğinizde size hiçbir şey söylemeyebilir, ya da karnınıza dokunarak bebekten nefret ettiğini söyleyebilir. Bu durum karşısında şaşırabilir ya da hayal kırıklığı yaşayabilirsiniz. Ama size duygularını ifade ettiği için şanslı sayılırsınız. Çocuğunuzun rahatlıkla hissettiklerini size söyleyebilmesi size güvendiği içindir. “Bunu bana söylediğine sevindim. Kardeşin doğunca sana zaman ayıramayacağımı mı düşünüyorsun? Eğer böyle hissedersen yanıma gel ve bunu bana söyle. Beraber bir şeyler yapabiliriz” diyerek onu rahatlatabilirsiniz.

Bebek doğduktan sonra;

1. Eğer mümkünse, sizi hastanede ziyaret edebilmesi için gerekli hazırlıkları yapın.

2. Onu sık sık telefonla aramaya çalışın.

3. Hastaneden eve dönüşte ona verebileceğiniz bir hediye hazırlayın.

4. Eve girerken bebeği bir başkası taşırsa, sizin de oğlunuzu ya da kızınızı kucaklama fırsatınız olur ve yeni kardeşini onunla beraber karşılamış olursunuz.

5. Bebekle ilgilenmek oldukça zamanınızı alacaktır. Diğer çocuğunuz bebekten önceki zamanda olduğu kadar onunla ilgilendiğinizi hissetmeyebilir. Her ikinizin de beraber yapmaktan keyif aldığı aktiviteler yaratın. Örneğin, beraber kitap okuma, oyun oynama, parka/yemeğe gitme, vb. gibi. Verdiğiniz kısa süreli fakat yoğun ilgi bile çocuğunuzun kendini iyi hissetmesini sağlayacaktır. Bunu yatmadan önce, bebek uyuyunca vb. gibi uygun zamanlarda yapabilirsiniz.

6. Oyuncak bebekleriyle ya da ayıcıklarıyla oynarken de kardeşine duyduğu duyguları, hatta kızgınlığını gösterebilir. Bazı çocuklar çizerek ya da anlattıkları hikayelerle duygularını ifade edebilirler. Çocuğunuzun bebeğe alışması aylar alabilir. Bu zor zamanlarda onu daha fazla kucaklamanıza, ona daha çok sevgi göstermenize ihtiyaç duyabilir.

7. Çocuğunuz geriye dönüşler yaşayıp “bebek” gibi davranabilir. Örneğin bebek gibi konuşup, biberondan süt içmek isteyebilir. Eğer bu davranışlarını görmezden gelirseniz zamanla kaybolacaktır. Ona, daha büyük olduğu için yapabildiği davranışları ve bunları izlemekten keyif aldığınızı hatırlatın. Örneğin, yürüyebildiği, konuşabildiği, oyun oynayabildiği, vb. gibi.

8. Kardeşine yardım edebileceği fırsatlar yaratın. Örneğin, bebekle konuşması ya da ona şarkı söylemesi, bezini ya da suyunu getirmesi, vb. gibi). Çocuklar yardım ettikleri zaman kendilerini önemli ve işe yaramış hissederler.

Kardeş Kısnkançlığı Ve Anlaşmazlığı

Kardeş Kıskançlığı Ve Anlaşmazlığı

   İnsanın doğasında var olan kıskanma duygusu çocuklukta genellikle kardeş doğumu ile su yüzüne çıkar. Bir kardeşim olsun, kardeş istiyorum diyerek anne babasını bıktıran bir çocuk bile kardeş doğumundan sonra kıskançlık belirtileri gösterebilir.

   Yeni bir kardeşin gelmesi her şeyden önce eve yeni bir birey gelmesi demektir. Bu yeni birey rakip olarak algılanacaktır. Devamlı bakıma muhtaç, annenin tüm zamanını alan, bütün aile bireylerinin ilgisini çeken küçük yavrunun rakip olarak algılanması doğal karşılanmalıdır. Sadece ev içindeki bireylerin değil misafirlerin dahi odak noktası olmuştur, ona hediyeler gelmekte, devamlı ondan söz edilmektedir.

    Yeni bebeğin dünyaya gelmesini telaşı ve sevincini fazlasıyla yaşayan aile bireyleri bir an başka bir çocukları olduğunu unutabilirler. Ancak çocuk ne olup bittiğini dikkatlice izlemektedir. Özellikle ailenin ilk çocuğu ise kendisine olan ilginin birden azaldığının farkındadır. Kendisinin de var olduğunu ispatlama çabası ile yaptığı birkaç farklı davranış biçimi anne-baba tarafından tepkiyle karşılanır. Ailenin bu tutumu çocuğun ‘’Beni artık sevmiyorlar’’ düşüncesini destekler.

   Bazı anne babalar çocuklarına devamlı ‘’Biz seni ondan daha fazla seviyoruz’’ gibi sözler söylerler. Ancak çocuğun istediği daha fazla sevilmek değil, sadece sevilmektir. Eğer yeni gelen kardeşe anne babanın ilgi ve sevgisi daha fazla ise bu sözlerin çocuk için bir kıymeti yoktur. Önemli olan kendisine eskisi kadar çok sevildiğini ve değerinden hiçbir şey kaybetmediğini çocuğa hissettirmektir.

   Yeni doğan kardeşi ağlamasına karşın ailesi tarafından seviliyor, kendisi aynı davranışta bulunduğunda azarlanabiliyor. Bu durumda çocuğun bazı davranışlarının normal karşılanmasında sonsuz yarar var.

   Bazı çocuklar kardeşi gibi bakılmak, beslenmek aracılığı ile dikkati üzerine çekmeye çalışırken, bazısı da kardeşine çeşitli şekillerde zarar verecek davranışlarda bulunabiliyor.

   Özellikle 7 yaş öncesi kardeş sahibi olunduğunda büyük çocuğun yaşadığı sorunlar artabiliyor. Çocukların dünyayı ve olayları algılayış biçiminin, bu yaşla beraber değişip gelişmesinden dolayı bu durum yaşanıyor.

   Bazı çocuklar kardeşi doğduktan sonra ona yoğun ilgi ve alaka gösterir, her ihtiyacını karşılamak ister ve bebeğin bakımında anneye yardımcı olmak için çabalarlar. Bunlar genellikle kıskançlığını dışa vuramayan çocuklardır. Gösterdikleri sevgi ve ilgi çok abartılı ve sahtedir. Aslında kıskançlık duygusunu dışa vurmadaki zorlukları nedeni ile böyle davranmaktadırlar. Kardeşlerini kıskandıklarını belli ederlerse annelerinin tamamen kendilerinden uzaklaşacağı gibi bir duyguya kapılır ve hissettiklerini dışa vuramazlar.

   Yeni bebeğe, çocuğun yanında çok fazla sevgi gösterisinde bulunma, devamlı ondan ve onun şirinliğinden bahsetme gibi davranışlardan uzak durulmalıdır. Çocuk anne babanın kendisine olan ilgi ve sevgisinin azalmadığını hissettirmelidir. Bunu hissettirmek de anne babanın elindedir.

   Küçük çocuk ağlayarak, annenin duygusallığını kullanmaya çalışır. O zaman büyük çocuğa sen ağabeysin, sen ablasın diye haksızca yüklenilmesi hatalı bir tutum olur. Küçük çocuğun anne ve babası tarafından devamlı desteklendiğini ve kayrıldığını düşünen ağabey ya da ablanın anne babaya karşı olumsuz tutum sergilemesi doğaldır.

Çocuk Korkuları

Çocuk Korkuları Nelerdir ?

Korku, bir anlamda insanın hayat sigortasıdır. Korku dıştan gelen tehlikelere karşı duyulan doğal bir tepkidir. Aslında kişiyi tehlikeye karşı hazır hale getiren bir çeşit uyarı olması nedeniyle gerekli ve faydalı bir düzenektir. Ancak bazen bu doğal tepki hali o kadar aşırı olur ki kişinin günlük işlerini ve düzenini bozar. İşte o zaman fobiden bahsederiz. Korkusuz olarak isimlendirilen insanlar, aslında korkusuz değil, korkuyu kontrol edebilen insanlardır. Onlara korkusuz demek yerine cesur demek daha doğru olacaktır. 

Korkular çocuklarda oldukça sık rastlanan tepkilerdir. Okul öncesi çocuklarda korkular çocuktan çocuğa değişiklik ve farklılık gösterebilir. Çocuk korkuları, sistematiği itibariyle iki gruba ayrılır. 

1. Geçici uyum korkuları
2. Öğretilmiş korkular 

1.  Uyum Sırasında Yaşanan Geçici Korkular: Yeni doğan bir bebek "anneden ayrılma endişesi" adını verdiğimiz bir çeşit korku yaşar. Alışık olduğu ana rahmini terk eden bebek, gözlerini açtığı yeni hayata hemen uyum sağlayamaz. Aniden ortaya çıkan ışıktan, kapı sesinden, insan bağırmasından, korna sesinden, araba gürültüsünden, gök gürültüsünden korkar; sıçrayarak ve ağlayarak tepki gösterir. Zamanla çevreye alıştıkça korkuları azalır. Gözlerini açıp annesini yanında göremeyince, annesinin kaybolduğunu korumasız kaldığını zanneder, kendisini yalnız hisseder, korkuya kapılır, ağlamaya başlar. Annesini yanında görünce korkusu geçer, neşesi yerine gelir. Anneden ayrılma korkusu 4 yaşında tamamen ortadan kalkar. Ancak üç yaşına kadar çeşitli sebeplerle anneden ayrı kalan çocuklarda güvensiz bir kişilik oluşmaktadır. Çocuklar doğal olarak karanlıktan, yalnız kalmaktan, yaralanmaktan, yükseklikten, kalabalıktan, yabancılardan, hayvanlardan, düşen ve kırılan bir şeyden korkarlar. Çocukların korkuları ile alay edilmemeli, korkularını dile getirmelerine izin verilmelidir. 

Büyüdükçe bu korkuların azalması beklenir. Ancak anne ve babanın yanlış tutumları ve adeta korkuyu çocuklarına öğretmeleri nedeniyle bu geçici korkular uzun yıllar devam edebilirler. Toplumumuzda korkutma bir çeşit eğitim ve disiplin aracı olarak kullanılmakta ve çocuğa korku aşılamaktadır.

Korkuları olan çocuklara yardım:

Anne babanın korkan çocuğa söyledikleri ilk söz "Bebek gibi niye korkuyorsun" olmaktadır. Çocuğu aşağılayan bu yaklaşımla sorunu çözmek mümkün değildir. Yapılması gereken çocuğa ne hissettiğini anladığınızı söyleyip yardımcı olacağınız mesajını vermektir. Korkusunu yenebilmesi için ona zaman tanımak ve adım adım sorunun üzerine gitmesini sağlamak zorundasınız. Attığı her adımda onu cesareti nedeniyle kutlamalı ve gelecek için ümit vermelisiniz. Örneğin, karanlıkta ve yalnız başına odasında uyumakta zorluk çeken bir çocuğun ışık açıkken ya da gece lambası yanarken odada yalnız yatabilmesi çok olumlu karşılanmalı çocuk güzel sözlerle ve gerekirse hediyelerle ödüllendirilmelidir. Korkudan kurtulmanın yolu yeni korkular oluşturmak değildir. Dolayısıyla korkusu nedeniyle çocuğun cezalandırılması, korkusuna yeni korkular eklemekten başka işe yaramaz.

2. Öğretilmiş Korkular: Anne babalar çocuklarını tehlikelere karşı koruma ve onları uyarma adına bazen işin dozunu kaçırır, içlerine korku salarlar: "Sakın elimi bırakma, kaybolursun. Sakın evin önünden ayrılma, kötü adamlar seni kaçırır. Sakın oraya çıkma, düşersin. Sakın sokağa çıkma araba çarpar. Tanımadığın birinden şeker ve çikolata gibi şeyler alma, elinden tutup götürmek isterse gitme, gidersen sana kötülük yapar," gibi abartılmış uyarılar çocukta çevreye ve insanlara karşı korku beslemeye yol açmaktadır. Bazı anne babalar ve çocuk bakıcıları çocuklara söz dinletmek ve uslandırmak için öcü, cadı, hortlak, dev, hayalet gibi hayali varlıklarla veya polis, doktor, iğneci, dilenci, hırsız gibi yabancı insanlarla korkutma yolunu seçmektedir. 

Özellikle anneler, çocukların yaramazlığından bıktıkları ve söz geçiremedikleri zaman onu annesiz bırakmakla tehdit ediyorlar. "Beni üzmeye devam edersen, bırakıp giderim, annesiz kalırsın. Beni çok üzüyorsun senin yüzünden hasta olacağım." Bu sözleri duyan çocuklar korkuya kapılır, anneyi kaybedeceklerini düşünürler.

Okulda başarısız duruma düşme, ailesi ve arkadaşları tarafından sevilmeme, değer verilmeme korkuları da yine anne babanın yanlış tutumlarından kaynaklanmaktadır. Çocuklar, ölüm korkusunu da büyüklerden öğreniyorlar. Yangın, sel, deprem, trafik kazası gibi korkuların temelinde ölüm korkusu vardır.

Yetişkinler üzerinde yapılan bazı araştırmalara göre, bu korkuların veya fobilerin çocuklukta bastırılmış, özellikle ölüm korkusundan kaynaklandığını göstermektedir. Kapalı yer, yükseklik, gök gürültüsü, karanlıkta kalma, evde yalnız kalma, asansör vb.

SIK GÖRÜLEN NORMAL SAYILABİLECEK KORKULAR VE GÖRÜLDÜĞÜ YAŞLAR

İLK 6 AY :    Gürültü, ani hareket eden nesneler

07-12 AY:      Yabancı kişiler

01-5 YAŞ:      Yüksek ses, karanlık, hayvanlar, aileden ayrılma

03-5 YAŞ:      Hayaletler, canavarlar

06-12 YAŞ:    Hırsız, cezalandırılma, yaralanma