, bir anlamda insanın hayat sigortasıdır. Korku dıştan gelen tehlikelere karşı duyulan doğal bir tepkidir. Aslında kişiyi
karşı hazır hale getiren bir çeşit uyarı olması nedeniyle gerekli ve faydalı bir düzenektir. Ancak bazen bu
hali o kadar aşırı olur ki kişinin günlük işlerini ve düzenini bozar. İşte o zaman
bahsederiz.
olarak isimlendirilen insanlar, aslında korkusuz değil, korkuyu kontrol edebilen insanlardır. Onlara korkusuz demek yerine
Korkular çocuklarda oldukça sık rastlanan tepkilerdir. Okul öncesi çocuklarda korkular çocuktan çocuğa değişiklik ve farklılık gösterebilir. Çocuk korkuları, sistematiği itibariyle iki gruba ayrılır.
- Geçici uyum korkuları
- Öğretilmiş korkular
1. Uyum Sırasında Yaşanan Geçici Korkular: Yeni doğan bir bebek "anneden ayrılma endişesi" adını verdiğimiz bir çeşit korku yaşar. Alışık olduğu ana rahmini terk eden bebek, gözlerini açtığı yeni hayata hemen uyum sağlayamaz. Aniden ortaya çıkan ışıktan, kapı sesinden, insan bağırmasından, korna sesinden, araba gürültüsünden, gök gürültüsünden korkar; sıçrayarak ve ağlayarak tepki gösterir. Zamanla çevreye alıştıkça korkuları azalır. Gözlerini açıp annesini yanında göremeyince, annesinin kaybolduğunu korumasız kaldığını zanneder, kendisini yalnız hisseder, korkuya kapılır, ağlamaya başlar. Annesini yanında görünce korkusu geçer, neşesi yerine gelir. Anneden ayrılma korkusu 4 yaşında tamamen ortadan kalkar. Ancak üç yaşına kadar çeşitli sebeplerle anneden ayrı kalan çocuklarda güvensiz bir kişilik oluşmaktadır. Çocuklar doğal olarak karanlıktan, yalnız kalmaktan, yaralanmaktan, yükseklikten, kalabalıktan, yabancılardan, hayvanlardan, düşen ve kırılan bir şeyden korkarlar. Çocukların korkuları ile alay edilmemeli, korkularını dile getirmelerine izin verilmelidir.
Büyüdükçe bu korkuların azalması beklenir. Ancak anne ve babanın yanlış tutumları ve adeta korkuyu çocuklarına öğretmeleri nedeniyle bu geçici korkular uzun yıllar devam edebilirler. Toplumumuzda korkutma bir çeşit eğitim ve disiplin aracı olarak kullanılmakta ve çocuğa korku aşılamaktadır.
Korkuları olan çocuklara yardım:
Anne babanın korkan çocuğa söyledikleri ilk söz "Bebek gibi niye korkuyorsun" olmaktadır. Çocuğu aşağılayan bu yaklaşımla sorunu çözmek mümkün değildir. Yapılması gereken çocuğa ne hissettiğini anladığınızı söyleyip yardımcı olacağınız mesajını vermektir. Korkusunu yenebilmesi için ona zaman tanımak ve adım adım sorunun üzerine gitmesini sağlamak zorundasınız. Attığı her adımda onu cesareti nedeniyle kutlamalı ve gelecek için ümit vermelisiniz. Örneğin, karanlıkta ve yalnız başına odasında uyumakta zorluk çeken bir çocuğun ışık açıkken ya da gece lambası yanarken odada yalnız yatabilmesi çok olumlu karşılanmalı çocuk güzel sözlerle ve gerekirse hediyelerle ödüllendirilmelidir. Korkudan kurtulmanın yolu yeni korkular oluşturmak değildir. Dolayısıyla korkusu nedeniyle çocuğun cezalandırılması, korkusuna yeni korkular eklemekten başka işe yaramaz.
2. Öğretilmiş Korkular: Anne babalar çocuklarını tehlikelere karşı koruma ve onları uyarma adına bazen işin dozunu kaçırır, içlerine korku salarlar: "Sakın elimi bırakma, kaybolursun. Sakın evin önünden ayrılma, kötü adamlar seni kaçırır. Sakın oraya çıkma, düşersin. Sakın sokağa çıkma araba çarpar. Tanımadığın birinden şeker ve çikolata gibi şeyler alma, elinden tutup götürmek isterse gitme, gidersen sana kötülük yapar," gibi abartılmış uyarılar çocukta çevreye ve insanlara karşı korku beslemeye yol açmaktadır. Bazı anne babalar ve çocuk bakıcıları çocuklara söz dinletmek ve uslandırmak için öcü, cadı, hortlak, dev, hayalet gibi hayali varlıklarla veya polis, doktor, iğneci, dilenci, hırsız gibi yabancı insanlarla korkutma yolunu seçmektedir.
Özellikle anneler, çocukların yaramazlığından bıktıkları ve söz geçiremedikleri zaman onu annesiz bırakmakla tehdit ediyorlar. "Beni üzmeye devam edersen, bırakıp giderim, annesiz kalırsın. Beni çok üzüyorsun senin yüzünden hasta olacağım." Bu sözleri duyan çocuklar korkuya kapılır, anneyi kaybedeceklerini düşünürler.
Okulda başarısız duruma düşme, ailesi ve arkadaşları tarafından sevilmeme, değer verilmeme korkuları da yine anne babanın yanlış tutumlarından kaynaklanmaktadır. Çocuklar, ölüm korkusunu da büyüklerden öğreniyorlar. Yangın, sel, deprem, trafik kazası gibi korkuların temelinde ölüm korkusu vardır.
Yetişkinler üzerinde yapılan bazı araştırmalara göre, bu korkuların veya fobilerin çocuklukta bastırılmış, özellikle ölüm korkusundan kaynaklandığını göstermektedir. Kapalı yer, yükseklik, gök gürültüsü, karanlıkta kalma, evde yalnız kalma, asansör vb.
SIK GÖRÜLEN NORMAL SAYILABİLECEK KORKULAR VE GÖRÜLDÜĞÜ YAŞLAR
İLK 6 AY : Gürültü, ani hareket eden nesneler
07-12 AY: Yabancı kişiler
01-5 YAŞ: Yüksek ses, karanlık, hayvanlar, aileden ayrılma
03-5 YAŞ: Hayaletler, canavarlar
06-12 YAŞ: Hırsız, cezalandırılma, yaralanma